Ruimte voor.. het klimaat

Op deze pagina lees je onze ambitie, de stand van zaken en waar we aan gaan bouwen.

Ambitie

Een veilige en gezonde leefomgeving is ook een duurzame leefomgeving. Voor een duurzaam Dongen werken wij samen met onze inwoners aan een klimaatbestendige woonomgeving, de overstap naar duurzame energiebronnen (energietransitie) en duurzaamheids-maatregelen. We richten onze (openbare) ruimte slimmer in zodat onze woonomgeving beter bestand is tegen het veranderende klimaat, we verbruiken minder energie en we verspillen zo min mogelijk grondstoffen. Wij doen daarbij ook nadrukkelijk een beroep op onze inwoners en ondernemers. Ruimte maken voor het klimaat kan alleen samen.

Duurzame bronnen

Om in 2030 49% van de CO2 uitstoot te hebben gereduceerd en in 2050 helemaal CO2-neutraal te zijn, wekken we steeds meer van alle benodigde energie in Dongen op uit duurzame bronnen. Of we nemen compensatiemaatregelen zoals het aanplanten van bos of het inkopen van groene stroom. We realiseren zonneparken op bedrijventerreinen Tichelrijt en De Wildert. We maken optimaal gebruik van dakoppervlakken van openbare gebouwen en stimuleren ondernemers en inwoners om zonnepanelen te plaatsen. We werken daarvoor nauw samen met o.a. lokale ondernemers, de woningcorporatie en de lokale energiecoöperatie.

We zorgen dat de effecten van klimaatverandering niet tot wateroverlast, verdroging of hittestress leiden. Bewustwording van ieders invloed op zijn of haar directe woonomgeving maakt hier een belangrijk onderdeel van uit. Bij werkzaamheden in de openbare ruimte worden de noodzakelijke klimaatmaatregelen meegenomen, zodat in 2050 heel Dongen klimaatbestendig is. Inwoners leveren een belangrijke bijdrage aan het verminderen van de CO2 uitstoot door goed afval te scheiden en meer grondstoffen in te zamelen om te recyclen of spullen te kunnen hergebruiken.

Vervoer

Ook ons vervoer is schoon en de openbare ruimte is zo ingericht dat de vraag naar schone mobiliteit gefaciliteerd wordt. Dat doen we door het gebruik van duurzame vervoersmiddelen te stimuleren en alternatieve vervoermiddelen zoals bijvoorbeeld de elektrische fiets of deelmobiliteit aantrekkelijker te maken. Daarnaast spelen we in op landelijke en regionale trends als het gaat om het terugdringen van woon-werk verkeer zoals het stimuleren van thuiswerken.

Stand van zaken

Ondergrond

Dongen ligt op een overgangsgebied van het hoger gelegen dekzand in het zuiden naar de lager gelegen klei- en veengebieden. Dit is de reden dat er van oorsprong meer akkerbouw (hoog en droog) met eikenbeplanting rondom Dongen en meer weidegebied (laag en nat) met elzen en wilgen rondom 's Gravenmoer aanwezig is.

Doordat meer water beschikbaar is rondom ’s Gravenmoer als gevolg van de hogere grondwaterstand (kwel en peilbeheer) speelt hier verdroging geen rol en hoeft hittestress geen probleem te zijn. Wel is hier meer kans op overstroming wanneer primaire waterkeringen van de rivierdijken bezwijken of is er kans op onder water lopen van landerijen wanneer watergangen buiten hun oevers treden als gevolg van langdurige regenval. Er is meer ruimte nodig om het hemelwater een plek te geven in extreme neerslagsituaties.

Op de hoger gelegen zandige delen van onze gemeente, liggen de grondwaterstanden lager. Daardoor zal minder vocht beschikbaar zijn. Het regenwater dat hier valt, loopt snel weg in de doorlatende ondergrond. Bij neerslagtekorten zal daar de verdroging harder toeslaan en door het tekort aan water minder verdamping mogelijk zijn. Het infiltreren of het bergen van hemelwater is veel makkelijker. Bij langdurige droogte en warme perioden zijn de gronden snel opgewarmd. In combinatie met verstening zal de warmte vastgehouden worden en kan hittestress ontstaan bij mens en dier. Door het geringe vochthoudend vermogen van zandgronden in combinatie met de lage grondwaterstand, is de kans op verdroging van het stedelijk groen, natuur en landbouwgewassen reëel aanwezig. De ondergrond in Dongen wordt al gebruikt voor Warmte Koude Opslag systemen (WKO). Inmiddels zijn er tientallen systemen aangelegd voor woningbouw en kassenteelt. Hoewel de registratie en vergunningverlening bij de provincie ligt, ontbreekt momenteel een visie op bodemenergiesystemen. Bodemthermie wordt in Dongen nog niet toegepast maar er wordt onderzoek gedaan naar geschiktheid en toepasbaarheid van deze systemen in Dongense bodem.

Netwerklaag

In de kernen zijn verschillende netwerken te vinden zoals waterlichamen, wegenstructuur en nutsvoorzieningen. Denk bij waterlichamen aan sloten en vaarten, het Wilhelminakanaal en De Donge. Voorbeelden van nutsvoorzieningen zijn drinkwaterleidingen en stroomvoorzieningen. Lees alles over deze netwerken via onderstaande button.

Bovenlaag Eén van de manieren om aan de ambities op het gebied van klimaat te voldoen is om de gebouwde omgeving te verduurzamen. De belangrijkste maatregel daarbij is het isoleren van woningen. Op dit moment zijn er individuele woningeigenaren die hun woning verduurzamen. Als gemeente Dongen willen wij iedereen in Dongen stimuleren om hun woning te verduurzamen. Dit wordt gedaan door het verstrekken van informatie middels een digitaal en fysiek energieloket (in De Cammeleur). Casade bezit het merendeel van de huurwoningen in de gemeente. Deze sociale huisvester is gestart met het verduurzamen van haar woningvoorraad.

Als gemeente Dongen staan we net zoals elke gemeente in Nederland voor de enorme uitdaging om in 2050 aardgasloos te zijn. Om dit op een goede manier te doen voor onze inwoners, ondernemers en stakeholders zijn wij bezig met het opstellen van een Transitie Visie Warmte (TVW). Deze zal eind 2021 gereed zijn. In de TVW geven wij aan wat voor ons in Dongen belangrijk is in de transitie naar duurzame warmtebronnen. Ook geven wij aan of er wijken zijn die in 2030 al van het aardgas af kunnen en zo ja, welke warmtebron er hiervoor beschikbaar is. Als laatste zal er een tijdlijn geschetst worden voor de overige wijken tot en met 2050. Het opstellen van de TVW kunnen wij als gemeente niet alleen, hiervoor hebben wij iedereen nodig, onder andere onze inwoners, ondernemers, de energiecoöperatie, woningcorporatie en de netbeheerder.

Trends en ontwikkelingen

Lees meer over de landelijke en regionale ontwikkelingen en trends op het gebied van klimaat via onderstaande button.

Waar we aan gaan bouwen

Wij vinden het belangrijk dat we terug gaan naar een goede balans tussen comfort, belasting voor natuur en milieu en de aanpassing aan de verandering van het klimaat. Ook voor de volgende generaties willen we namelijk een aangenaam leefklimaat. Ook in de toekomst moeten we ruimte blijven bieden aan het klimaat.

Warmtetransitie

De gaskraan in Groningen wordt dichtgedraaid en dit zorgt er uiteindelijk ook in Dongen voor dat aardgas niet meer de toekomstige warmtebron is voor de gebouwde omgeving. Welke duurzame warmtebron de huishoudens in Dongen dan gaat verwarmen, is een opgave waar we de komende jaren mee aan de slag gaan. Zo zullen we diverse onderzoeken gaan uitvoeren naar potentiële duurzame warmtebronnen, zoals groen geproduceerd waterstof, thermische energie uit het Wilhelminakanaal, het verduurzamen van de Amercentrale en daarbij het uitbreiden van het Amernetwerk naar Dongen, benutten van warmte die vrijkomt bij productieprocessen, geothermie en eventuele andere technieken die komende jaren op de markt komen.

Energietransitie Om een goede balans terug te vinden, moet er niet alleen een verandering plaatsvinden van aardgas naar een duurzame warmtebron. Ook het opwekken van elektriciteit zal verduurzaamd moeten worden. We gaan dat op grote schaal doen door twee zonneparken in de gemeente te realiseren. Daarnaast zijn we met de Regionale Energie en Klimaat Strategie (REKS) bezig zijn met grootschalige duurzame opwek in de regio Hart van Brabant. Niet alleen duurzame energie opwekken gaat uiteindelijk bijdragen aan de ambitie: minder energiegebruik is daarbij ook een belangrijke opgave. Als gemeente willen wij in de komende jaren meer samenwerken met de Energiecoöperatie Dongen en met de woningbouwcorporatie Casade om ervoor te zorgen dat de inwoners van Dongen hun huizen gaan verduurzamen, Dit gaan we doen door gezamenlijk op te trekken en campagnes te gaan opzetten om inwoners hiervoor te enthousiasmeren. De vraag naar stroom neemt toe doordat we steeds meer gebruik maken van warmtepompen, inductie koken, airco’s en elektrische voertuigen. Er wordt ook steeds meer energie zelf opgewekt met zonnepanelen. Deze ontwikkelingen kan ons huidige elektriciteitsnet niet meer aan. Dat betekent op den duur een verzwaring en uitbreiding van het elektriciteitsnetwerk. Hiervoor is het zaak dat wij daar nu al rekening mee houden bij nieuwbouwplannen, of de verzwaring combineren met aanleg- of vervangingswerkzaamheden van ander kabels en leidingen zoals de aanleg van glasvezel of warmtenetten en de reconstructie van de openbare ruimte. Ook is het belangrijk om nu al rekening te houden met de ruimte die nieuwe distributiestations gaan innemen. Om welke aantallen of capaciteit het precies gaat, wordt momenteel berekend en krijgt een plek in de Regionale Energie en Klimaat Strategie.

Innovaties Onze gemeente staat open voor proeftuinen en experimenten. De gemeente sluit aan bij projecten in de regio en speelt daar ook een actieve rol in. De gemeente staat open voor nieuwe ontwikkelingen en technologieën die een bijdrage leveren aan de te bereiken mijlpalen. De inspanningen en investeringen binnen de opgave klimaat, energie en duurzaamheid blijven binnen de kaders van de gemeentelijke begroting. Soms zullen extra financiële inspanningen nodig zijn. In andere gevallen zijn er terugverdieneffecten, bijvoorbeeld door reductie van energie en het hergebruiken van afvalstromen als grondstof.

Bewustwording

Een grote opgave ligt bij de inwoner zelf, om te verduurzamen, om te vergroenen, te isoleren of beter het afval te scheiden. We moeten goed uit kunnen leggen waarom we dit van onze inwoners vragen. Daarvoor is inzicht nodig in de huidige stand van zaken rondom het klimaat en wat dit betekent voor de toekomst. Oftewel, men moet zich bewust zijn van zijn of haar eigen impact op de wereld. Die wereld begint voor het scheiden van afval in de keuken en voor een klimaatbestendige woonomgeving op het dak of bij de regenpijp. Bewustwording is tijdens het participatietraject dan ook naar voren gekomen als één van de belangrijkste ambities voor de komende tijd. Hier zal in de toekomst dan ook de nadruk op liggen. Dit gaan we doen door het voeren van campagnes en door diverse participatie middelen te gebruiken. Om er uiteindelijk voor te zorgen dat iedere inwoner begrijpt wat er gaande is omtrent het klimaat en wat hij of zij daaraan kan doen. Circulariteit

We gaan meer circulair denken introduceren. Hergebruik van grondstoffen of spullen levert minder restafval op en bespaart grondstoffen en daarmee de aarde. Door onze inwoners bewuster te maken van hun consumptiegedrag en de noodzaak om goed grondstoffen in te zamelen (afval scheiden) streven we ernaar om ons restafval uiteindelijk terug te brengen naar 30 kg per persoon per jaar in 2025. Lokale producten leveren een bijdrage aan een duurzaam Dongen en de lokale economie. Het streven is dat bij aanbesteding van werken, leveranties en diensten voor gemeentelijke taken zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van recyclebare producten of van producten die al gerecycled zijn.

Verkoeling en biodiversiteit We zorgen ervoor dat de woonkernen bij langdurige warme perioden kunnen afkoelen doordat er voldoende verdamping plaats kan vinden door vegetatie en voldoende water beschikbaar is. Er is niet meer verharding dan strikt noodzakelijk is en er zijn voldoende schaduwplekken, vooral in het centrumgebied en plaatsen waar het warmer wordt dan gemiddeld in de kernen. We zorgen ervoor dat zo veel mogelijk regenwater kan doordringen naar de bodem en zo min mogelijk water wordt afgevoerd, zonder dat er wateroverlast optreedt. Hiermee gaan wij tevens verdroging tegen. In het buitengebied wordt er gewerkt aan een evenwichtige waterhuishouding door duurzamere vormen van landbouw, gebieden die water vast kunnen houden, een constantere wateraanvoer en ruimte voor natuur en landschap. De verkoelende werking van het Wilhelminakanaal kan beter benut worden door in de omgeving meer groen aan te planten en het voor inwoners geschikt te maken voor verblijf op warme dagen. Een koelere woonomgeving voorkomt ook schade aan onze wegen. Als gevolg van langdurige hoge temperaturen vervormen asfaltwegen, waardoor ze sneller degenereren en er eerder wegenonderhoud nodig is. We kunnen dat voorkomen door minder asfaltverharding, meer klinkerbestrating of andere soorten (half)verhardingen en meer straatbomen die schaduw geven op de rijbaan. Randen van bestaande en nieuwe wijken kunnen dienen als hitteschild wanneer ze ingericht zijn met robuust groen. Door wijken uit te rusten met groene buffers wordt voorkomen dat er een nadelige invloed is op hun eigen omgeving en dat van aangrenzende wijken. De kans op overstroming als gevolg van het doorbreken van (primaire) waterkeringen is uiterst klein, Toch is het belangrijk om de inwoners die in dit gebied wonen op die kans te blijven attenderen. We gaan de Donge inzetten voor meer natuurontwikkeling en waterberging, ook aan de zuidzijde van het Wilhelminakanaal, dit leidt meer biodiversiteit en verkoeling op het bedrijventerrein. Ook binnen de kern Dongen kan de Donge meer ruimte krijgen voor natuurontwikkeling en biodiversiteit. Het stroomprofiel van de Donge kan worden aangepast, waardoor meer water beschikbaar komt voor de omgeving. We voorkomen dat we binnen de gemeente nog openbaar groen aanplanten dat veel behoefte heeft aan water. De voorkeur gaat uit naar inheemse soorten, zodat ze ook een voedselbron kunnen zijn voor onze inheemse dieren. Deze boodschap zullen we ook aan onze inwoners uitdragen om zo waardevol drinkwater in droge perioden te sparen.